Tekvando, el ve ayak tekniklerinin kullanıldığı bir savaş sanatı ve spor dalıdır. Kore kökenli olan bu spor, savunma, saldırı ve disiplini bir arada barındıran felsefik bir yaklaşımı da içerir. Tekvando kelime anlamı olarak “ayak ve el ile karanlıkta savunma” anlamına gelmektedir. Temel olarak, rakibe karşı savunma veya saldırı için kullanılan teknikler genellikle bacak, el ve yumruk darbeleri gibi temel vuruşlar, blokajlar ve atışlar şeklindedir. Tekvando, fitness, konsantrasyon ve kendini kontrol etme yeteneği kazandırırken aynı zamanda özgüven ve saygı duygusunu da geliştirir.
Tekvando, farklı yaş grupları için uyarlanabilen bir disiplindir. Çocuklar için özel eğitmenler, teknikler ve ekipmanlar mevcuttur. Ayrıca, yetişkinler de tekvando yapabilir ve genellikle yarışmalara katılırlar. Kurallar ve puanlama sistemi, farklı mükemmeliyet seviyelerine göre değişebilir. Tekvando’nun temel ekipmanları, tahtadan yapılmış bir kuvvetli tahta plaka, eldivenler, ayak koruyucuları, göğüs koruyucuları ve kasktır.
Tekvando’da, farklı teknikler ve stiller vardır. Uluslararası Tekvando Federasyonu tarafından uygulanan ITF Tekvando, yaygın bir teknik ve stil olarak kabul edilirken; Dünya Tekvando Federasyonu tarafından yürütülen WT Tekvando da popüler bir stil olarak bilinir. Tekvando, pek çok ülkede spor salonlarında ve okullarda öğretilmektedir ve dünya genelinde hızla yaygınlaşmaktadır.
Tarihçesi
Tekvando, özellikle Güney Kore’de köklü bir geçmişe sahiptir. Kökeni, yaklaşık olarak 2000 yıl önce Çin’de başlayan Çin dövüş sanatlarına dayanır. Daha sonra bu sanatlar, Kore’ye taşınarak konuğa dönüşmüştür. 1950’lerin ortalarında Kore’de tekvando olarak anılan bir dövüş sanatı geliştirilerek modern formu oluşmuştur. Tekvando, 1988 Yaz Olimpiyatları’nda resmi olarak tanınmış ve uluslararası bir spor haline gelmiştir. Günümüzde dünya genelinde sevilerek yapılan bir spor dalı olan tekvando, savunma teknikleri, fiziksel sağlık ve zihinsel sağlık açısından birçok fayda sağlamaktadır.
Kuralları
Tekvando, saldırı ve savunma hareketlerinin yer aldığı bir spor dalıdır. Sporun kuralları ve puanlama sistemi, sporun temelini oluşturur.
Bir tekvando maçı, belirli bir alanda gerçekleştirilir ve iki rakip, karşılıklı saldırılar ve savunmalarla birbirleriyle mücadele eder. Saldırı teknikleri, yumruk ve tekme atmak şeklinde olabilir. Bununla birlikte, rakibe vurma işlemi, rakibin koruma ekipmanlarına zarar vermeden gerçekleştirilmelidir. Savunma teknikleri ise, rakibin saldırısını engellemek ve saldırıyı durdurmak içindir.
Puanlama sistemi, rakibe yapılan doğru saldırıların ve savunma tekniklerinin sayısına dayanır. Rakibe yapılan her doğru saldırı, belirli bir puan kazandırırken, rakibin savunma teknikleri de puan kazandırabilir. Ayrıca, rakibinin tatamiden düşmesi veya dışarı çıkması da puan kazandırabilir.
Tekvando’nun kuralları, genellikle kurallı müsabakalar şeklinde gerçekleştirilir. Bazı kurallar, rakibin zarar görmemesi için koruma ekipmanlarının kullanımını zorunlu kılar. Saldırı ve savunma teknikleri, belirli bir seviyenin üzerinde olan sporcuların gerçekleştirebileceği hareketlerdir.
| Saldırı Türü | Puan |
|---|---|
| Temel İtiş (Hafif darbe) | 1 |
| Yumruk | 1 |
| Temel Tekme | 2 |
| Çift Tekme | 3 |
| Uzman Tekme | 4 |
| Kombinasyon Tekme | 4 |
| Doğru Pusma | 3 |
Yarışmalar, üç raund şeklinde gerçekleştirilir ve her bir raundun süresi 2 veya 3 dakikadır. Yeni başlayanlar için maç süresi kısaltılabilir ve kontrollü saldırılar yapılabilir. Tekvando’nun amacı, sadece rekabet etmek değil, aynı zamanda karakter gelişimi, disiplin, güçlü bir zihin ve sağlık için gerektiği gibi de yapılması gereken bir spordur.
Temel Teknikler
Tekvando, temel olarak savunma ve saldırı tekniklerine dayanan bir spor dalıdır. Teknikler, özellikle elastik hareketler ve ani saldırılarla birleştirilir. Tekvando’nun temel teknikleri arasında el ve bacak teknikleri yer alır. El teknikleri, kolaylıkla uygulanabilir ve etkilidir. İyi bir tekvandocu, bacak tekniklerinde ustalaşmıştır ve düşmanına önemli hasarlar verebilir.
Karşılaşma sırasında, tekvandocu karşısındaki rakibine, özellikle bacak teknikleriyle saldırırken, rakibin saldırısını engellemek için çeşitli savunma tekniklerini kullanır. Tekvandocu, yeterli antrenman ve çalışma ile bu teknikleri ustalaştığında oldukça tehlikeli hale gelebilir.
Temel teknikler arasında savunma teknikleri de yer alır. Bu teknikler, rakibin saldırısını başarılı bir şekilde engelleyerek, savunma yapan tekvandocunun rakibinin saldırılarını etkisiz hale getirmesini sağlar. Tekvando, bu nedenle savunma ve saldırı tekniklerinin başarılı bir şekilde birleştirilmesi ile başarılı bir spor dalıdır.
El Teknikleri
Tekvando’da kullanılan el teknikleri oldukça etkili bir savunma yöntemi olarak bilinir. Birçok farklı el saldırısı ve teknikleri bulunmaktadır. Bu teknikler arasında en popüler olanlarından biri direkt yumruk teknikleridir. Farklı seviyelerde yapılan doğru tekniğe sahip yumruklar, rakibe büyük bir hasar verebilir. Diğer etkili el teknikleri arasında çekiş yumrukları, özel el vuruşları ve direk yumrukları bulunmaktadır. Bu tekniklerin doğru bir şekilde kullanılması için, tekvando antrenmanları sırasında bu tekniklere ağırlık verilmektedir.
Bacak Teknikleri
Bacak teknikleri, tekvando dövüş sanatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bacaklarla yapılan saldırı ve savunma teknikleri genellikle uzak mesafeden yapılan müdahalelerdir. En çok kullanılan bacak teknikleri arasında, tekme, diz, sıçrama tekme, iç bacak tekme ve yan bacak tekme gibi birçok teknik yer almaktadır. Tekmeler, rakibe vurmak için kullanılırken, dizler genellikle savunma amacıyla kullanılır. Sıçrama tekme ise, rakibe ani bir şekilde yaklaşarak yapılır. İç bacak tekme ve yan bacak tekme ise, genellikle rakibin bacaklarının arasından geçerek yapılan tekniklerdir. Bacak teknikleri, tekvando yarışmalarında da oldukça gösterişli ve puanlı teknikler olarak kullanılır.
Yarışma Kategorileri
Tekvando yarışmalarında, sporcuların yaş, cinsiyet, kilo ve seviyelerine göre farklı kategorilerde yarıştığı bilinir. Yaş kategorileri çocuk, genç yetişkin ve yetişkin olarak ayrılır. Cinsiyet kategorileri erkek ve kadın olarak belirlenirken, kilo kategorileri ise farklı aralıklarda ayrılır. Seviye kategorileri ise, yeni başlayanlar, orta düzey ve ileri düzey şeklinde belirlenir. Yarışmalar, her seviye ve kiloda müsabakaların daha dengeli olması için titizlikle planlanır. Ayrıca, yarışmaların federasyon kurallarına uygun olarak gerçekleşmesi de önemlidir.
Temel Ekipmanlar
Tekvando’nun yapılışı oldukça özverili ve dikkat gerektiren bir aktivite olduğundan dolayı, sporcuların güvenliği için gerekli ekipmanlar kullanılması gerekmektedir.
Tekvando yaparken kullanılan temel ekipmanlar şunlardır:
- Vücut Koruyucuları: Göğüs, karın, genital bölge ve kasık bölgelerinde yaşanabilecek darbelerden korunmak için kullanılan bu koruyucular, sporcuların hasar almamasını sağlar.
- Kask: Kafada yaşanabilecek darbeleri engelleyen kasklar, özellikle baş döndürücü tekniklerde koruyucu bir rol oynar.
- Dişlik ve Ağız Koruyucu: Sporcuların yüz bölgesinde yaşanabilecek en ufak darbeler bile çene ve dişlere zarar verebilir. Bu nedenle, dişlik ve ağız koruyucuları kullanımı oldukça önemlidir.
- El ve Ayak Koruyucuları: Karşılaşmalar sırasında eller ve ayaklar en çok hasar alan bölümlerdir. Bu bölümlerin korunması için el ve ayak koruyucuları kullanılır.
- Spor Salonu Ayakkabısı: Tekvando’da uygun ayakkabı seçimi oldukça önemlidir. Spor salonunda kullanılan özel ayakkabılar, sporcuların kayma riskini en aza indirir ve hareket özgürlüğü sağlar.
Bu ekipmanların yanı sıra, bazı sporcular kendilerini ekstra korumak için diğer koruyucu ekipmanları da kullanabilirler. Bu ekipmanlar, sporcuların ciddi bir şekilde yaralanmasını önlemeye yardımcı olur.
Çocuklar için Ekipmanlar
Çocuklar için tekvando yaparken doğru ekipmanlara sahip olmak oldukça önemlidir. Bu ekipmanlar, çocukların güvenli bir şekilde antrenman yapabilmeleri için gereklidir. İşte çocuklar için gereksinim duyacağı özel ekipmanlar:
- Forma: Tekvando formaları, çocukların bedenlerine uygun olarak seçilmelidir. Bu sayede formaların hareketleri ve antrenmanları sınırlamaması sağlanır.
- Kask: Kask, çocukların başlarını korumak amacıyla kullanılır. Sert plastik malzemeden yapılan kaskların yanı sıra, yüz kısmının korunmasına da dikkat edilir.
- Kemeri: Tekvando’da, öğrencilerin belirli bir seviyeye ulaşması için farklı renklerde kemeri vardır. Çocukların belirli bir seviyeye ulaşması için kullanabilecekleri kemerler, özellikle onları motivasyon için önemlidir.
- Köpük eller ve ayak koruyucuları: Tekvando hareketleri yaparken, eller ve ayakların korunması gereklidir. Köpük eller ve ayak koruyucuları, çocukların bileklerine destek sağlar ve yumuşak malzemeleriyle onların cildini korur.
Yetişkinler için Ekipmanlar
Yetişkin tekvando sporcularının belirli ekipmanlara ihtiyacı vardır. Bunlar başlıca şu şekildedir:
| Ekipman | Açıklama |
|---|---|
| Formalar | Formalar, belirli kurallara uygun bir şekilde tasarlanmıştır. İkinci derece siyah kuşak altındaki sporcular beyaz bir formayı tercih ederken, ikinci derece siyah kuşak ve üstündeki sporcular siyah bir formayı tercih eder. |
| Koruyucu Ekipmanlar | Sporcuların baş, yüz, göğüs, kasık, dirsek ve dizlerini koruyan özel ekipmanlardır. Bunlar, sporcuların herhangi bir yaralanma riskine karşı korunmasına olanak tanır. |
| Antrenman Ekipmanları | Bunlar, sporcuların tekniklerini geliştirmek, güçlerini artırmak ve dayanıklılıklarını artırmak için kullandığı araçlardır. Bu ekipmanlar arasında pedler, eldivenler, tatami minderleri, kilitleme pedleri ve daha birçok şey bulunur. |
| Eldivenler | Bazı tekvando stillerinde, eldivenler, yumruk teknikleri üzerinde daha fazla etki yaratmak için kullanılabilir. Bu, yarışma sırasında rakiplerin puan almasına engel olmak için önemlidir. |
Tekvando yaparken, doğru ekipmanların kullanılması, sporcuların sağlığı ve güvenliği açısından son derece önemlidir. Ayrıca, belirli ekipmanların kullanımı, sporcuların yeteneklerini geliştirmesine de yardımcı olabilir.
Popüler Tekvando Tarzları
Tekvando sporu, farklı tarzları ve yöntemleri ile uygulandığı ülkelerde farklılaşmaktadır. Bu nedenle, popüler olan teknikleri bilmek oldukça önemlidir. Ayrıca, farklı tarzların dünya genelinde kabul görmüş kuralları ve yönergeleri de vardır.
ITF Tekvando, Uluslararası Tekvando Federasyonu’nun uyguladığı tarz olarak kabul edilir. Bu teknikte, teknikler daha düşük bir el ve ayak pozisyonuyla gerçekleştirilir. Ayrıca, sporcular kendi hareket kabiliyetlerini geliştirmeye yönelik olarak kişiselleştirilmiş koreografi çalışmaları yaparlar. WT Tekvando, Dünya Tekvando Federasyonu tarafından yürütülen ve daha yüksek bir el ve ayak pozisyonu ile gerçekleştirilen bir tarz olarak kabul edilir.
- ITF Tekvando, daha düşük bir el ve ayak pozisyonu ve kişiselleştirilmiş koreografi çalışmaları ile öne çıkar.
- WT Tekvando, daha yüksek bir el ve ayak pozisyonu ile gerçekleştirilen ve Dünya Tekvando Federasyonu tarafından yürütülen bir tarz olarak kabul edilir.
Diğer popüler tarzlar arasında Chang Moo Kwan, Chung Do Kwan, Moo Duk Kwan, ve Jhoon Rhee Tekvando yer alır. Her biri, kendi benzersiz teknikleri ve kurallarıyla farklıdır. Özellikle, Jhoon Rhee Tekvando’nun teknikleri daha hızlı ve yumuşak bir şekilde gerçekleştirilirken, Mo Duk Kwan, sporcuya daha sert ve agresif bir teknik sunar.
Herhangi bir tekvando stilinin seçimi genellikle sporcunun tercihlerine ve antrenman ihtiyaçlarına bağlıdır. Ancak, popüler tarzlar hakkında bilgi sahibi olarak, hangi stilin kendileri için daha uygun olabileceği konusunda bir fikir edinme şansına sahip olabilirsiniz.
ITF Tekvando
ITF Tekvando, dünya çapında bir örgüt olan Uluslararası Tekvando Federasyonu tarafından uygulanan bir tekvando tarzıdır. Bu tarz, tekvando’da daha çok ‘dövüş sanatı’ öğelerine odaklanmaktadır. ITF Tekvando’nun yapılanması, hareketlerin daha düşük bir merkezde yapılmasına vurgu yapar. Ayrıca ITF Tekvando, kemer sınavları ve kendine özgü bir poomse (form) dizisi içeren katı bir sınav programına sahiptir. ITF Tekvando’nun ritmi daha yavaştır, hareketler daha kasıtlıdır ve birçok teknik için daha derin bir anlam taşır. Ayrıca ITF Tekvando, WT Tekvando’dan farklı olarak tam temaslı iç dövüşleri içerir.
WT Tekvando
WT Tekvando, daha çok olimpiyat disiplini olarak bilinen tekvando türüdür. Dünya Tekvando Federasyonu (World Taekwondo) tarafından yürütülmektedir. Temel olarak, taktiksel bir yaklaşıma sahiptir ve savunma tekniklerine daha fazla önem verir. WT Tekvando’nun en önemli özelliği, tekvando yarışmalarında kullanılan özel elektronik giysiler ve sensörlerle yapılan puanlamadır. Yarışmalar, özel olarak tasarlanmış bir puanlama sistemine göre yapılır ve sporcuların yaptığı hareketlerin doğruluğu, hızı ve gücüne göre puanlanır. Ayrıca, yarışmalarda kullanılan özel bir ayak tekniği olan “yere vuruş” da WT Tekvando’nun en önemli özelliklerinden biridir.
